Το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Ηρακλείου απέστειλε ενημερωτικό υλικό για τον επιβλαβή οργανισμός Xylella fastidiosa (Βακτήριο: Xanthomonadaceae).

Το 2013 αναφέρθηκαν τα πρώτα σοβαρά κρούσματα προσβολών του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidios. Η ασθένεια επιβεβαιώθηκε στην Ιταλία σε αρκετά φυτικά είδη μεταξύ των οποίων η ελιά (Olea europaea), η αμυγδαλιά (Prunus amygdalus), η πικροδάφνη (Nerium oleander) και η βελανιδιά (Quercus spp.) με συμπτώματα ξηράνσεων στα φύλλα και ταχύτατης αποπληξίας κατά τις θερμές περιόδους του έτους. Πρόκειται για την πρώτη αναφορά επιβεβαιωμένης παρουσίας του Xylella fastidiosa στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και την πρώτη φορά που διαπιστώνεται η ασθένεια σε ελιές («Σύνδρομο ταχείας παρακμής της ελιάς») (πηγή: EPPO).

Εξαιτίας της σοβαρότητας του αναφερόμενου παθογόνου και της σημασίας της καλλιέργειας των φυτών ξενιστών του στην Χώρα μας, το εν λόγω παθογόνο έχει συμπεριληφθεί στο ετήσιο πρόγραμμα επισκοπήσεων επιβλαβών οργανισμών, για τη διαπίστωση της παρουσίας του ή μη στην Χώρα μας και της τυχόν διασποράς του.

Παθογόνο αίτιο

Το Xylella fastidiosa είναι ένα αρνητικό κατά Gram, αερόβιο βακτήριο της οικογένειας Xanthomonadaceae, που αναπτύσσεται στα ξυλώδη αγγεία των φυτών ξενιστών του (xylem-inhabiting bacteria). Έχει άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης 26-28 °C. Εισέρχεται στα ξυλώδη αγγεία όπου μετακινείται τόσο καθοδικά, όσο και ανοδικά. Οι αναπτυσσόμενοι πληθυσμοί του βακτηρίου περιορίζουν την μετακίνηση του νερού στον ξυλώδη ιστό και η ανάπτυξη των συμπτωμάτων σχετίζεται με υψηλό ποσοστό φραγμένων αγγείων.

Το Xylella fastidiosa μολύνει μεγάλο αριθμό ειδών φυτών που μπορεί να μην είναι συμπτωματικά και να λειτουργούν έτσι ως πηγές μολύσματος για τα έντομα φορείς του.

Ξενιστές της ασθένειας

Το βακτήριο έχει πολλούς ξενιστές. Ο κυριότερος ξενιστής του είναι η άμπελος (Vitis vinifera, V. labrusca, V. Riparia) στην οποία προκαλεί την ασθένεια του Pierce, τα εσπεριδοειδή, η αμυγδαλιά, η μηδική, η ροδακινιά, η βερικοκιά, η δαμασκηνιά, οι βελανιδιές, διάφορα ζιζάνια όπως ο βέλιουρας (Sorghum halepense) και άλλα. Ωστόσο, στον μακρύ κατάλογο των ξενιστών του προστίθεται επιπλέον και η ελιά αφού εκτεταμένες περιοχές με ελαιώνες στην Απουλία (Ιταλία) έχουν προσβληθεί από το παθογόνο. Επιπλέον ανακοινώθηκε πρόσφατα (2015) ότι τρία νέα είδη αποτελούν ξενιστές του στελέχους του φυτοπαθογόνου βακτηρίου που προσβάλλει την ελιά, το δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis), η μυρτιά (Myrtus communis) και ο ράμνος (Ramnus alaternus).

Φορείς του παθογόνου

Το Xylella fastidiosa μεταδίδεται με μυζητικά έντομα που τρέφονται με τον χυμό των ξυλωδών αγγείων. Οι φορείς του βακτηρίου ανήκουν σε δύο οικογένειες των Ημιπτέρων (Cicadellidae και Cercopidae) που κοινώς αποκαλούνται «τζιτζικάκια». Η μετάδοση γίνεται ταχύτατα, ύστερα από

δύο ωρών διατροφή του εντόμου σε μολυσμένο φυτό, χωρίς να μεσολαβεί κάποια περίοδος επώασης στον φορέα και το έντομο παραμένει μολυσματικό σε όλη την διάρκεια της ζωής του. Το βακτήριο δεν μεταδίδεται στους απογόνους του εντόμου.

Για περαιτέρω ενημέρωση σάς παραπέμπουμε στην ιστοσελίδα του EPPO:

http://www.eppo.int/QUARANTINE/special_topics/Xylella_fastidiosa

/Xylella_fastidiosa.htm

Φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις διακίνησης πολλαπλασιαστικού υλικού

Η μεταφορά του παθογόνου σε μεγάλες αποστάσεις γίνεται με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (φυτά προς φύτευση). Με βάση την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής με αρ. 2014/497/ΕΕ επιβάλλονται όροι και προϋποθέσεις για την εισαγωγή φυτών-ξενιστών προς φύτευση από τρίτες χώρες προς την Ε.Ε. και για τη διακίνησή τους εντός της Ε.Ε.

Συγκεκριμένα, φυτά που προορίζονται για φύτευση, εκτός των σπόρων προς σπορά, των ειδών Olea, Prunus, Catharanthus, Nerium, Vinca, Malva, Portulaca, Quercus και Sorghum, που προέρχονται από τρίτες χώρες στις οποίες είναι γνωστή η παρουσία της ασθένειας, απαιτείται να συνοδεύονται από πιστοποιητικό φυτοϋγείας. Αντίστοιχα, η διακίνηση εντός της Ε.Ε. των παραπάνω φυτών προς φύτευση, εκτός των σπόρων προς σπορά, με προέλευση χώρα-μέλος της Ε.Ε. όπου υπάρχει η ασθένεια γίνεται με τη συνοδεία φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου. Η μόνη χώρα της Ε.Ε. Με γνωστή παρουσία του παθογόνου έως τώρα είναι η Ιταλία.

Οι προϋποθέσεις για τη διακίνηση των παραπάνω φυτών προς φύτευση είναι:

α) Προέρχονται από τόπο παραγωγής που είναι απαλλαγμένος από την ασθένεια, β) τα φυτά παράγονται υπό φυσική προστασία (δικτυοκήπια), γ) τα φυτά υπόκεινται σε μεταχειρίσεις για τη μη προσβολή τους από τα έντομα-φορείς και δ) τα φυτά υποβάλλονται σε επίσημες επιθεωρήσεις.

Στην περίπτωση που υποπέσουν στην αντίληψή σας ύποπτα συμπτώματα σε δενδρώδεις καλλιέργειες (ελιά, αμπέλι, οπωροφόρα) παρακαλούμε να ενημερώσετε αμέσως τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών για την περαιτέρω διερεύνησή τους.

Τηλέφωνα 2810224948, e-mail pkpfhgpr@otenet.gr

Επισυνάπτεται το υλικό του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών με φωτογραφίες.