Ηράκλειο 09/06/2007

Χαιρετισμός του Δημάρχου Ηρακλείου κ. Γιάννη Κουράκη στην Ημερίδα 4η προγραμματική περίοδος με θέμα «Αυτοδιοίκηση και Τοπική Ανάπτυξη»

Φίλες και Φίλοι,

Χαιρετίζω τη σημερινή ημερίδα και θα αναφερθώ στο ρόλο που διαδραματίζει η σύγχρονη Αυτοδιοίκηση στην Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη.

Σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων, η Αυτοδιοίκηση και η Αποκέντρωση, αποτελούν τους πυλώνες για την ορθολογική ανάπτυξη και τη δημοκρατική λειτουργία του κράτους.

Ιδιαίτερα με τις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης που απαιτούν περισσότερο από ποτέ τη στενή συνεργασία κράτους-πολίτη που μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση των λειτουργιών της Αυτοδιοίκησης.

Στις μέρες μας αποτελεί πλέον παγιωμένη αντίληψη ότι οι ισχυροί Αυτοδιοικητικοί θεσμοί δεν αποτελούν δυνητική επιλογή για ένα κράτος που θέλει να είναι αποτελεσματικό, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση, μονόδρομο, αν αυτό στοχεύει στην ορθολογική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Αυτό αποτελεί κοινό τόπο, γιατί η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως ο άμεσος εκφραστής της Τοπικής Κοινωνίας, δεν μπορεί να μην έχει τον πρώτο λόγο και την κύρια ευθύνη, για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε Τοπικό επίπεδο.

Έχει όμως αντικειμενικές δυνατότητες, όπως είναι σήμερα η Αυτοδιοίκηση, να ανταποκριθεί σε ένα τόσο σημαντικό αναπτυξιακό και κοινωνικό ρόλο ;

Θα έλεγα χωρίς ιδιαίτερο ενδοιασμό Ναι, στη συντριπτική της τουλάχιστον πλειοψηφία.

Αν και τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι ακόμα καλύτερα με ορισμένες θεσμικές αλλαγές με ρήξεις και τομές.

• Με μια νέα διάταξη των φορέων της Αυτοδιοίκησης :
• Ισχυροί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης
• Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αιρετό Περιφερειάρχη.
• Μητροπολιτική Αυτοδιοίκηση.
• Φορολογική αποκέντρωση.
• Μετατροπή των ΚΑΠ σε μηχανισμό στήριξης των ασθενέστερων.
• Απλούστευση των σημερινών πολλαπλών γραφειοκρατικών διαδικασιών ελέγχων.
• Ενίσχυση των διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου.

Αυτές οι παρεμβάσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν ταυτόχρονα και μέτρα εξισορροπητικά απέναντι στην κεντρική εξουσία.

Άλλωστε όλα αυτά δεν είναι καινοφανή.

Η συνταγή έχει δοκιμαστεί με επιτυχία αλλού.

Υπάρχουν παραδείγματα από τους εταίρους μας στην Ε.Ε., τα προηγμένα Ευρωπαϊκά Κράτη που έχουν πριν από μας βαδίσει σε αυτό το δρόμο.

Έκαναν δηλαδή πράξη την αποκέντρωση και τη συμμετοχή των πολιτών στην αναπτυξιακή τους πορεία και πέτυχαν, τα τελευταία ιδιαίτερα χρόνια, εντυπωσιακή ανάπτυξη των κοινωνιών τους στους κυριότερους τομείς της ανθρώπινης δράσης. (περιβάλλον, παιδεία, υγεία, πολιτισμός, υποδομές, κ.τ.λ.).

Στη Σουηδία για παράδειγμα θεσμικές λειτουργίες και ο συγκεκριμένος αναπτυξιακός σχεδιασμός των Τοπικών και Περιφερειακών Αυτοδιοικήσεων την οδήγησαν στην κορυφή της ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στη Φινλανδία όπου οι αποκεντρωμένες αλλά ισχυρές δομές στην παιδεία και την κοινωνική ασφάλιση την κατέστησαν χώρα πρότυπο στους κρίσιμους αυτού τομείς.

Στη Δανία, όπου η ριζική αποκέντρωση πόρων και πολιτικών για την απασχόληση, πέτυχε μέσα σε τρία χρόνια να μειώσει την ανεργία σε ποσοστό πάνω από 30%.

Φίλες και φίλοι,
Η αποκέντρωση δεν είναι και δεν νοείται ως απλή μεταφορά ευθυνών από το κέντρο στην Περιφέρεια, όπως συχνά επιχειρείται στον τόπο μας.

Είναι μια πολιτική λειτουργία, μια διαδικασία ουσιαστικής αλλαγής του πολιτικού τοπίου της χώρας, με μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων, ώστε η αξιοποίησή τους από την πιο κοντινή προς τον πολίτη εξουσία, να γίνεται με τον καλύτερο και τον πιο επωφελή για τις τοπικές κοινωνίες τρόπο.

Πρέπει δε απαραίτητα να συνοδεύεται και από τις δύο βασικές αρχές της αυτοδιοίκησης, την εγγύτητα και την επικουρικότητα.

Που σημαίνει πως:

Ότι μπορεί να γίνεται από τους Δήμους δεν επιτρέπεται και δεν υπάρχει λόγος να γίνεται από κανένα άλλο φορέα.

Και ακόμα ότι η κεντρική διοίκηση θα διαχειρίζεται μόνο τα μεγάλα θέματα εθνικής εμβέλειας.

Αυτό βεβαίως προϋποθέτει μια συλλογική και αναβαθμισμένη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης με ξεκάθαρες αρμοδιότητες, επαρκή οικονομικά μέσα και το σπουδαιότερο ειλικρίνεια στις σχέσεις με την κεντρική διοίκηση και εμπιστοσύνη του κράτους στους περιφερειακούς και τοπικούς Αυτοδιοικητικούς θεσμούς.
ΕΣΠΑ 2007 - 2013

Φίλες και φίλοι,

Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός της πατρίδας μας, της Κρήτης και των Τοπικών Κοινωνιών που εκπροσωπούμε για την 4η Προγραμματική Περίοδο 2007-2013, είναι εκ των πραγμάτων άμεσα συναρτημένος με την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βασική κατεύθυνση του νέου προγραμματισμού πρέπει να είναι η σύγκλιση με την Ευρώπη και η αναπτυξιακή προσέγγιση των περιφερειών της.

Χωρίς να είμαι απαισιόδοξος, διατηρώ αρκετές επιφυλάξεις για την επίτευξη των παραπάνω στόχων γιατί ήδη έχουν σημειωθεί από την Κεντρική Εξουσία υπαναχωρήσεις σε θεσμικά και οικονομικά θέματα και έχει δημιουργηθεί κλίμα ανησυχίας στην Πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση, που έχω την τιμή να εκπροσωπώ ως πρόεδρος της ΤΕΔΚ Ηρακλείου.

Η κεντρική εξουσία, που δε δείχνει να έχει προβληματιστεί ιδιαίτερα από την μη απορρόφηση αρκετών εκατομμυρίων ευρώ από το Γ′ ΚΠΣ, (είχε σχεδιαστεί πρόγραμμα για 42 δις ευρώ, ζήτημα να απορροφηθούν τα 35 δις) υιοθετεί μια ακόμα περισσότερο συγκεντρωτική και γραφειοκρατική λειτουργία του κράτους στη διαχείριση των πόρων του Δ′ ΚΠΣ

Μετατρέπεται έτσι το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών από επιτελικό όργανο Συντονισμού Περιφερειακής Πολιτικής σε Διαχειριστή έργων και δράσεων ακόμα και στο τελευταίο χωριό της Ελλάδας.

Πολύ φοβάμαι συνεπώς ότι με την ολοκλήρωσή του, οι πόροι που δεν θα έχουν απορροφηθεί, θα είναι πολλοί περισσότεροι από εκείνους του προηγουμένου.

Έχομε την πολυτέλεια να διακινδυνεύουμε και πιθανότατα να αποποιούμαστε, για την Κρήτη, πόρους στο βωμό πολιτικών ή άλλων σκοπιμοτήτων.

Και δεν είναι αυτό αντίθετο προς τη λογική, αλλά και την αντίληψη για το σύγχρονο κράτος.

Ακόμη και ο Τόνι Μπλερ, ο Βρετανός Πρωθυπουργός σε άρθρο του μόλις την περασμένη
εβδομάδα στον έγκυρο «Economist» καταδικάζει το ρόλο του ¨εξουσιαστικού κράτους¨.

Και τονίζει ως απαραίτητη προϋπόθεση τη συνεργασία του Κράτους με τον πολίτη (partnership).

Μια συνεργασία αμοιβαίων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που μόνη αυτή εγγυάται το επιτυχές αναπτυξιακό αποτέλεσμα.

Πόσο χρήσιμη συνεπώς είναι με αυτήν την λογική η δημιουργία 13 ανώνυμων κρατικών εταιριών που θα αναλάβουν την υλοποίηση των έργων του Δ′ ΚΠΣ ως μοναδικοί δικαιούχοι;

Αυτό δεν ακυρώνει στην ουσία το ρόλο της Αυτοδιοίκησης στην αναπτυξιακή διαδικασία;

Πολύ περισσότερο που το 50% του Δ′ ΚΠΣ αφορά ανθρώπινους πόρους που προαπαιτούν το σχεδιασμό οριζόντιων υποστηρικτικών προγραμμάτων.

Και δε νομίζω να υπάρχει καταλληλότερος φορέας για να υλοποιήσει τα προγράμματα αυτά όπως συμβαίνει από χρόνια με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου προγράμματα που έχουν σχέση με τους ανθρώπινους πόρους, σχεδιάζονται και υλοποιούνται αποκλειστικά από τους Δήμους και τις Περιφέρειες.

Φίλες και φίλοι,

Θα ήθελα τώρα να καταθέσω μερικές σκέψεις και προβληματισμούς που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη στη διαχείριση των πόρων του Δ ΚΠΣ.

Κατ′ αρχήν θεωρώ τους πόρους αυτούς ανεπαρκείς για την Κρήτη, συγκεκριμένα τα 564 εκατομμύρια ευρώ (μαζί με τη Δημόσια Δαπάνη) που διατίθενται από το ΕΣΠΑ για το νησί μας.

Είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής διόγκωσης των Τομεακών Προγραμμάτων των Υπουργείων εις βάρος των Περιφερειών.

Θα έχουν λόγο η Αυτοδιοίκηση και οι Περιφέρειες στην κατανομή αυτών των Τομεακών Προγραμμάτων ή θα γίνονται «ερήμην» τους με τα πολύ «γνωστά» σε μας κριτήρια.

Δεν πρέπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι Περιφέρειες να έχουν ξεκάθαρο πεδίο για το τι πρέπει να αναμένουν από τα τομεακά προγράμματα;

Ένα δεύτερο θέμα είναι η υπερσυγκέντρωση στη διαχείριση, όπως είπαμε και παραπάνω από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών.

Τα πολλά όργανα Συντονισμού που αναφέρονται στο Προσχέδιο Νόμου και το σημαντικότερο η ανεπάρκεια της διοίκησης ως άμεση συνέπεια της υποστελέχωσης, της έλλειψης μέσων και των αδυναμιών στην οργανωτική δομή των υπηρεσιών.

Τέλος άλλη παράμετρος είναι τα ίδια τα έργα που πρέπει να είναι ποιοτικά και καινοτόμα.

Πρέπει επίσης να υπάρξει συνολικός σχεδιασμός ανά τομέα. (Π.χ. Λύματα, απορρίμματα, οδικό δίκτυο, λιμάνια, αεροδρόμια, κ.τ.λ.)

Πέρα ωστόσο, από τις όποιες σκέψεις, και ενδεχομένως διαφορετικές προσεγγίσεις στο θέμα της Διαχείρισης, τα βασικά προβλήματα που πρέπει η Κρήτη να επιλύσει την επταετία αυτή με το Δ΄ ΚΠΣ ΕΙΝΑΙ:

1) Ο εκσυγχρονισμός και η ανάδειξη των Περιφερειακών Αεροδρομίων σε δυναμικούς φορείς σύνδεσης της Περιφέρειας με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα και τις βασικές τουριστικές αγορές. Χαρακτηριστική και απόλυτα αναγκαία εν προκειμένω είναι η επένδυση στο νέο Διεθνές Αεροδρόμιο Ηρακλείου στο Καστέλι.

2) Η ολοκλήρωση και ο εκσυγχρονισμός του δικτύου λιμένων εθνικής εμβέλειας και η σύνδεσή τους με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα.

3) Διευκόλυνση της εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η εισαγωγή του φυσικού αερίου στην Κρήτη

Άλλο θέμα μεγάλης προτεραιότητας είναι το Περιβάλλον στο οποίο επικεντρώνεται σήμερα η προσοχή όλης της Ανθρωπότητας.

Τα έργα περιβάλλοντος είναι απαραίτητα για μια ποιοτική και αειφόρο Ανάπτυξη, πολύ περισσότερο που η χώρα μας έχει χάσει πολύτιμο χρόνο στην προώθησή τους και αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει ακόμα το ενδεχόμενο κυρώσεων σε άλλα θέματα.
Όπως η Διαχείριση Στερεών και Υγρών Αποβλήτων, η Ενιαία Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων, η προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος κ.α.
Σημαντική επίσης παράμετρος για την ανάπτυξη της Κρήτης αποτελεί το οδικό της Δίκτυο.

Ο Βόρειος και Νότιος Οδικός Άξονας καθώς και οι Κάθετοι πρέπει να ολοκληρωθούν το συντομότερο με πιστώσεις από τα Τομεακά Προγράμματα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
Από τα Τομεακά επίσης προγράμματα πρέπει να δοθούν πιστώσεις για έργα υποστήριξης του αγροτικού εισοδήματος (φράγματα, λιμνοδεξαμενές, αρδευτικά δίκτυα κ.α.) παράλληλα με την υποστήριξη σε πολιτικές ποιότητας, παραγωγής και προώθησης των Κρητικών προϊόντων.

Οι αστικές αναπλάσεις, τα μνημεία μας, οι πολιτιστικές υποδομές πρέπει να χρηματοδοτηθούν γιατί θα αναδείξουν τον ιστορικό μας πλούτο και θα συμβάλλουν στην Τουριστική και Οικονομική Ανάπτυξη του νησιού μας.

Τέλος, η επένδυση στον Άνθρωπο, στα Κοινωνικά Προγράμματα και μέτρα για την απασχόληση, την πρόληψη, την υγεία, την ανεργία, την μάθηση, την Παιδεία θα ενδυναμώσουν την κοινωνική συνοχή και θα συμβάλλουν στην ευημερία των πολιτών.
Κλείνοντας, θα ήθελα για άλλη μια φορά να τονίσω, ότι η Αυτοδιοίκηση με συλλογική και συμμετοχική προσπάθεια, με όραμα, σχέδιο και αποτελεσματικότητα, πρέπει να αποτελέσει τον κύριο μοχλό ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών με κέντρο της όλης προσπάθειας τον Άνθρωπο.

ΌΛΟΙ ΜΑΖΙ μπορούμε να αλλάξουμε την ροή των πραγμάτων.

ΝΑ ΣΤΑΘΟΥΜΕ δυναμικά απέναντι στις δυνάμεις του πολιτικού και οικονομικού συγκεντρωτισμού.

ΝΑ ΑΝΟΙΞΟΥΜΕ τον δρόμο των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που θα οδηγεί σε ένα σύγχρονο κράτος

Ο ΤΟΠΟΣ χρειάζεται ισχυρή Αυτοδιοίκηση