Ηράκλειο, Τρίτη 15/03/2011

Η αλήθεια για τη Βικελαία

Παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την «προσπάθεια» που έχει αναληφθεί από ορισμένους συμπολίτες το τελευταίο διάστημα - εργολαβικά θα μπορούσε να πει κάποιος  κακεντρεχής-  για τη… «διάσωση» της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Είναι πράγματι αξιέπαινο το ενδιαφέρον και η ανησυχία τους για  την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης μας. Δεν μπορούμε όμως να μην παρατηρήσομε πως μάλλον βλέπουν με μεγεθυντικό φακό τους υποτιθέμενους  κινδύνους που απειλούν το ιστορικό αυτό ίδρυμα.

Και το λέμε αυτό γιατί τη Βικελαία τη ζουν και οι ίδιοι από κοντά χρόνια τώρα και άρα γνωρίζουν την πραγματική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Ορισμένοι μάλιστα από τα αρχεία της έχουν αντλήσει  υλικό για κάποιες περιοδικές εκδόσεις σχετικές με κορυφαία ιστορικά γεγονότα της Κρήτης. Δεν είδαμε τότε να διατυπώνουν φόβους ή ανησυχίες για τους κινδύνους που σήμερα επικαλούνται.

Ως καλοί «ερευνητές» πάντως , θα’ πρεπε να γνωρίζουν ότι η Βικελαία στη μακρά πορεία της έχει περάσει πραγματικά δύσκολες καταστάσεις, μπρος στις οποίες η σημερινή είναι μάλλον ιδεώδης.

Θα θυμίσουμε ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα, από το ’47- μέχρι το ’87, το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης ζωής της δηλαδή η Βικελαία το πέρασε περιορισμένη σ’ ένα  και μόνο όροφο, ενώ τα υπόγεια και τα ισόγεια της είχαν δοθεί σε ιδιώτες για επιχειρηματικές  χρήσεις. Σ’ αυτά  λειτουργούσαν διάφορα καταστήματα, μεταξύ των οποίων και παράνομο (χωρίς άδεια) «κέντρο διασκέδασης» με ζωντανό πρόγραμμα (μπουζουξίδικο)   στο υπόγειο, αλλά και καφενεία, παιχνιδάδικα, λουκουματζίδικο κ.α. στο ισόγειο.

Ανάλογο  καθεστώς επικρατούσε και στους  επάνω από τη  βιβλιοθήκη ορόφους,  όπου λειτουργούσε για κάποια χρόνια η Λέσχη επιστημόνων Ηρακλείου      και αργότερα στεγάστηκε  το Ληξιαρχείο και το Δημοτολόγιο του Δήμου.

Κι είναι πραγματικά περίεργο πως τότε κάποιοι, Δημοτικοί Σύμβουλοι και μετέπειτα Δήμαρχοι, αλλά και  υπουργοί και δημοσιογράφοι, που σήμερα «ανησυχούν», δεν προέβησαν σε καμιά ενέργεια για ν’ αποδεσμευτεί όλο το κτίριο των «Αχτάρικων»  και να πάρει ανάσα η Βιβλιοθήκη, που ασφυκτιούσε κυριολεκτικά, στριμωγμένη σ’ ένα και μόνο όροφο.

Περιττό βέβαια να λεχθεί ότι με ιδιαίτερα σοβαρά θέματα, όπως ο έλεγχος «στατικότητας» του κτιρίου λόγου χάρη, δεν ασχολήθηκε ποτέ κανένας. Όταν μάλιστα αυτός πραγματοποιήθηκε από τη σημερινή Δημοτική Αρχή το 2003, οι αρμόδιοι βρέθηκαν προ εκπλήξεως από την κατάσταση που βρήκαν, γιατί  «το κτίριο στεκόταν μόνο από φιλότιμο», όπως ομολόγησαν οι ειδικοί  που τον πραγματοποίησαν.

Με άλλα λόγια, σε μια εποχή με μεγάλη ευχέρεια στα δημόσια οικονομικά που η   Δημοτική Αρχή είχε ευθεία επικοινωνία με την κορυφή της Κεντρικής εξουσίας, δε δόθηκε  στη Βικελαία για βελτίωση υποδομών ούτε δραχμή. Τότε μάλιστα που τα εκατομμύρια «έρρεαν»  στην κυριολεξία προς διάφορες κατευθύνσεις και με το κόστος ενός μόνο πολιτιστικού καλοκαιριού,  θα μπορούσε να ανακατασκευαστεί πλήρως  το κτήριο. Πού βρίσκονταν άραγε τότε  οι σημερινοί «ανησυχούντες»;

Έτσι επί 12 σχεδόν χρόνια (1975-87) η Βικελαία λειτουργούσε στον ένα και μοναδικό όροφο της κι ευτυχώς που χάρη στις προσπάθειες  του -αείμνηστου πλέον- εφόρου Νίκου Γιανναδάκη, έγινε δυνατή η εκκένωση των  επάνω από τη βιβλιοθήκη ορόφων που διατέθηκαν στη Βικελαία.

 Για το ισόγειο βέβαια ούτε συζήτηση. Τα μαγαζιά και τα μαγαζάκια συνέχισαν να λειτουργούν, παρά το ότι τα μισθώματα ήταν ιδιαίτερα χαμηλά σε σχέση με την αγορά και σε κάποιες  περιπτώσεις οι μισθωτές κατέβαλαν τα ενοίκια μόνο όταν βρισκόταν σε… καλή διάθεση και αυτά κατεβλήθησαν ύστερα  από αγωγές της σημερινής Δημοτικής Αρχής.

Είναι γεγονός πάντως ότι την περίοδο από το ’84 και μετά, χάρη στην ικανότητα και την αφοσίωση στη Βικελαία του Νίκου Γιανναδάκη, πραγματοποιήθηκε  ένα σημαντικό για περιφερειακή βιβλιοθήκη έργο σε πολλά επίπεδα. Δυστυχώς όμως για το θέμα των υποδομών, που ήταν καθαρά υπόθεση της Δημοτικής Αρχής, δεν έγινε απολύτως τίποτα.

Το ίδιο συνέβη και αργότερα, παρότι κάποιοι από τους σήμερα  «ανησυχούντες», διετέλεσαν και  συνεργάτες  της τότε Δημοτικής Αρχής. Ούτε ακούσαμε κάποιες διαμαρτυρίες, ούτε είδαμε σε γραπτά  να καταγγέλλεται η χρήση των «Αχτάρικων» για άλλους σκοπούς, πλην της βιβλιοθήκης.

Να δεχτούμε ότι εκείνη την εποχή προείχαν οι πολιτικές «ανησυχίες», και σήμερα, με την ωριμότητα της ηλικίας, έχουν αποκτήσει προτεραιότητα οι πνευματικές; Είναι μια λογικοφανής εκδοχή.

Δικαιολογείται όμως τόσος «ζήλος», τέτοια «σταυροφορία», για να «σωθεί» η Βικελαία  με εντελώς ανυπόστατες κατηγορίες κατά της Δημοτικής Αρχής ; Μήπως , λέμε μήπως,  υπάρχει άλλη πιο ρεαλιστική εξήγηση; Μήπως δηλαδή, κάποιοι προσπάθησαν  να έχουν  ένα πιο «ενεργό» ρόλο στα εσωτερικά της  Βικελαίας και οι αρμόδιοι δεν το επέτρεψαν;

Εκείνο πάντως που πρέπει να γίνει ξεκάθαρο στους Δημότες, είναι ότι η Βικελαία δεν κινδυνεύει καθόλου-ευτυχώς-παρά τα όσα ισχυρίζονται ορισμένοι. Η παρούσα  Δημοτική Αρχή μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά της έθεσε στις προτεραιότητες της το έργο της αποκατάστασης του κτηρίου των «Αχτάρικων» με κόστος που ξεπερνά τα 7 εκατομμύρια € και καταβάλλεται εξ ολοκλήρου από ίδιους πόρους του Δήμου.

Το ανακαινισμένο κτίριο που θα διατεθεί για χρήση στη Βικελαία θα έχει διπλάσιο ωφέλιμο χώρο από το σημερινό (από 1436 μ² που ήταν, προβλέπεται να δοθούν  2838 μ² ). Επίσης  περιλαμβάνει βιοκλιματικά στοιχεία και προδιαγραφές σύγχρονης βιβλιοθήκης, ώστε να αναδεικνύει και να αξιοποιεί πλήρως όλον τον πνευματικό πλούτο που διαθέτει η Βικελαία, καθιστώντας την  βιβλιοθήκη κόσμημα για το Ηράκλειο και «κιβωτό» της πνευματικής  του κληρονομιάς. Και αυτό το τεράστιο έργο πραγματοποιείται χωρίς να σταματήσουν ούτε για μια μέρα οι βασικές λειτουργίες της βιβλιοθήκης, καθώς  και το εκδοτικό και εκπαιδευτικό της έργο.

Γιατί η Δημοτική Αρχή φρόντισε από το 2005 να ενοικιάσει, χωρίς καμία χρηματοδότηση από κανένα πρόγραμμα ή φορέα, τρία κτίρια για να στεγαστούν όλες οι δραστηριότητες της. Έτσι στο διατηρητέο κτίριο των Σιναϊτών (Άγιος Ματθαίος) στεγάζονται οι βασικές λειτουργίες της βιβλιοθήκης, στο τριώροφο κτίριο στη συμβολή των οδών Χορτατσών και Κυδωνίας βρίσκεται το οπτικοακουστικό τμήμα και το Τούρκικο και Ενετικό Αρχείο και σε τρίτο κτίριο τα αρχεία περιοδικών εφημερίδων κ.τ.λ.

Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα το γεγονός της συνεχούς λειτουργίας της βιβλιοθήκης, γιατί σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις π.χ. Μουσείο Ηρακλείου, διακόπηκε εντελώς και επί χρόνια η λειτουργία του.

Και παρά την αντικειμενική δυσχέρεια του χώρου τόσο το εκδοτικό όσο και το εκπαιδευτικό έργο της Βικελαίας υπήρξε εντυπωσιακό, χάρις στις προσπάθειες των επιτροπών εποπτείας και την αμέριστη στήριξη της Δημοτικής Αρχής. Πρέπει να τονιστεί π.χ. ότι από τους 11 τόμους των Τουρκικών Αρχείων που έχουν εκδοθεί συνολικά, οι 6 πραγματοποιήθηκαν την περίοδο μετά το 2003, για να μην αναφερθούμε αναλυτικά στις υπόλοιπες εκδόσεις και το περιοδικό «Παλίμψηστον».

Θα συνιστούσαμε λοιπόν στους «ανησυχούντες» να μην ανησυχούν τόσο πολύ για την βιβλιοθήκη. Το ιστορικό κτήριο των Αχτάρικων σε 1-1,5 χρόνο το πολύ, θα έχει ολοκληρωθεί και θα αποδοθεί  στη Βικελαία, για να αναπτύξει όλες τις λειτουργίες που απαιτεί μια σύγχρονη βιβλιοθήκη με το ιστορικό βάρος εκείνης. Όσοι πάντως έχουν την ευγενή διάθεση να συνδράμουν απ’ οποιαδήποτε θέση κατέχουν, στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη, στην ολοκλήρωση του έργου, είναι καλοδεχούμενοι. «Πάσα προσφορά δεκτή», είτε από Ελληνικούς είτε από Ευρωπαϊκούς πόρους και προγράμματα.

Επειδή δε εκτός από τις ανησυχίες τους για τους θησαυρούς της βιβλιοθήκης, κάποιοι φαίνεται να προβληματίζονται  και για τα οργανωτικά και Διοικητικά της θέματα, ας είναι βέβαιοι ότι «έχουν γνώση οι φύλακες».

Η νέα επιτροπή εποπτείας που θα ανακοινωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα, θα υποβάλει με βάση τις νέες δυνατότητες που δημιουργούνται,  ολοκληρωμένη εισήγηση στο Δημοτικό Συμβούλιο για τη Βικελαία, που θα τεθεί στη συνέχεια σε διαβούλευση , ώστε να εκφραστούν όλοι οι  Ηρακλειώτες.

Γιατί η Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη δεν είναι ούτε δική μας,  ούτε δική τους. Ανήκει σε όλους τους Ηρακλειώτες και έχουν όλοι λόγο για την πορεία και το έργο της. Οι αυτόκλητοι προστάτες περιττεύουν.

Ας κάνουν λοιπόν υπομονή και ας είναι «φειδωλοί» σ’ αυτά που λένε και γράφουν. Γιατί είμαστε βέβαιοι ότι την ημέρα που η Βικελαία θα κάνει τα εγκαίνια της στο ανακαινισμένο Μέγαρο «Αχτάρικα», θα αισθάνονται το λιγότερο άβολα.

Γιάννης Κουράκης

Δήμαρχος Ηρακλείου