2.1. Στόχοι του προγράμματος

Το δυτικό παραλιακό μέτωπο του Ηρακλείου Κρήτης παρουσιάζει έντονα στοιχεία υποβάθμισης. Όπως αποκαλύπτει η ανάλυση του πρώτου κεφαλαίου, ολόκληρη η περιοχή μελέτης έχει υψηλό επίπεδο ανεργίας μακράς διαρκείας, υψηλό επίπεδο φτώχειας και αποκλεισμού, ιδιαίτερα υποβαθμισμένο περιβάλλον, σημαντικές ελλείψεις ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ανθρωπογενούς δυναμικού και ειδικές ανάγκες για ανασυγκρότηση λόγω τοπικών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Ακόμα η περιοχή μελέτης έχει κατά τόπους επισφαλείς δημογραφικές τάσεις και δυσλειτουργίες στον τομέα της κοινωνικής συνοχής λόγω της συγκέντρωσης σημαντικού αριθμού μεταναστών και του κινδύνου για ανάπτυξη φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού σε αρκετές κοινωνικές ομάδες κατοίκων.

Μπροστά στα προβλήματα αυτά, πρωταρχικός στόχος του προτεινόμενου προγράμματος είναι η οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση των υποβαθμισμένων αστικών περιοχών του δυτικού παραλιακού μετώπου του Ηρακλείου.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφικτότητα στην πραγματοποίηση του στόχου αυτού είναι η παράλληλη εξασφάλιση τριών σημαντικών παραμέτρων:

(α) της καινοτομίας τόσο σε επίπεδο προσέγγισης όσο και αναφορικά με το περιεχόμενο των παρεμβάσεων, και
(β) της αειφορικής διάστασης, επειδή η οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση της περιοχής πρέπει να απαραιτήτως να συνδυασθεί με την προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντός της, και
(γ) της ανάγκης για ανάπτυξη της γνώσης και ανταλλαγής εμπειριών σε σχέση με τις πρακτικές αναζωογόνησης περιοχών σε κρίση έτσι ώστε όχι μόνο να εμπλουτισθεί το σχεδιαζόμενο πρόγραμμα με την εμπειρία άλλων αντίστοιχων παρεμβάσεων αλλά και την εξασφάλιση της παραδειγματικής του επενέργειας σε νέους χώρους.

Η ανάγκη παρέμβασης για την ικανοποίηση του παραπάνω στόχου πρέπει να θεωρηθεί ιδιαίτερα επιτακτική καθώς μία σειρά σχεδιαζόμενων έργων αναμένεται να επιδεινώσει την υποβάθμιση της περιοχής μελέτης. Στην κατεύθυνση αυτή ενδέχεται να συνεργήσει η κατασκευή του παραλιακού οδικού άξονα ταχείας κυκλοφορίας που θα ολοκληρώσει την αποξένωση των αστικών περιοχών από την θάλασσα και τους περιορισμένους χώρους αναψυχής και πρασίνου που θα μπορούσε να προσφέρει η ακτή.

2.2. Στρατηγική και προτεραιότητες

Για να επιτευχθεί ο γενικός στόχος της παρέμβασης απαιτείται να ακολουθηθεί ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένου σχεδιασμού στηριγμένου σε επί μέρους στόχους και προτεραιότητες.

Στην περίπτωση της υπό εξέταση περιοχής παρουσιάζεται το φαινόμενο της εντεινόμενης περιθωριοποίησης εν μέσω μάλιστα ενός ιδιαζόντως δυναμικού οικονομικο-κοινωνικού περιβάλλοντος. Το γεγονός ότι η περιοχή συνέχεται με την θάλασσα έχει δράσει σαφώς ανασταλτικά ως προς την ανάπτυξη των υπό εξέταση περιοχών καθώς το παραλιακό μέτωπο έχει αποτελέσει ζώνη συγκέντρωσης έως και οχλουσών βιομηχανικών χρήσεων η δε ακτή είναι σε άθλια κατάσταση. Εκτός από την υστέρηση που παρουσιάζεται σε σχέση με τα δεδομένα απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής ανάπτυξης των κατοίκων, προκαλεί εντύπωση η παντελής έλλειψη ικανοποιητικού δικτύου κοινοχρήστων χώρων και πρασίνου εντός του αστικού ιστού. Ο σχεδιαζόμενος παραλιακός οδικός άξονας ταχείας κυκλοφορίας αναμένεται να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση ολοκληρώνοντας την απομόνωση της περιοχής.

Μπροστά σε αυτήν την συγκυρία, σαν στρατηγικής σημασίας επί μέρους στόχος θεωρείται η ριζική αναδιοργάνωση του χώρου στο παραλιακό μέτωπο της περιοχής. Η νέα οργάνωση του χώρου θα πρέπει να έχει σαν σημείο εκκίνησης τις αντικειμενικές δυνατότητες και ευκαιρίες που παρουσιάζει η υπό εξέταση περιοχή και να συνδυάζεται με ενέργειες που θα στοχεύουν στην ολοκλήρωση του γενικού στόχου, δηλαδή την οικονομική και κοινωνική της αναζωογόνηση.

Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η επεξεργασία μέτρων και δράσεων ικανών να στηρίξουν νέες και να εκσυγχρονίσουν τις υπάρχουσες επιχειρηματικές δραστηριότητες ενώ παράλληλα θα ενισχύσουν την απασχόληση και τις ικανότητες του υπάρχοντος εργασιακού δυναμικού. Επιπροσθέτως υπάρχει η ανάγκη για την επεξεργασία μέτρων που θα ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή για πολυπληθείς ομάδες που αντιμετωπίζουν κοινωνική απομόνωση και αποκλεισμό.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων επιλέχθησαν οι ακόλουθοι τομείς προτεραιοτήτων που περιλαμβάνουν μια σειρά από μέτρα για την υιοθέτηση μιας στρατηγικής επίτευξης των στόχων. Οι τομείς αυτοί, οι οποίοι αναλύονται παρακάτω, είναι:

1. Πολυλειτουργική αναβάθμιση της περιοχής παρέμβασης και η προστασία του περιβάλλοντος.

2. Στήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων - Καινοτομίες

3. Καταπολέμηση κοινωνικού αποκλεισμού - Ισότητα

4. Τεχνική βοήθεια

Με τον συνδυασμό των στρατηγικών στόχων θα επιτευχθεί, από την μία πλευρά, η δημιουργία νέων ισχυρών πόλων έλξης επισκεπτών αλλά και διεξόδων για τον πληθυσμό της περιοχής και, από την άλλη πλευρά, θα διευρυνθούν οι δυνατότητες για επέκταση και ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσα στον αστικό ιστό.

2.3. Στρατηγική επίτευξης των στόχων

Ο στόχος της πρότασης εξειδικεύεται στους παρακάτω επί μέρους στόχους:

1. Δραστική αλλαγή των χρήσεων γης και της φυσιογνωμίας συγκεκριμένων ζωνών του παραλιακού μετώπου με την δημιουργία δικτύου πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο εντός των τειχών τμήμα και νέου σχεδίου οργάνωσης των κοινοχρήστων χώρων και των διεξόδων ‘αναπνοής'' του αστικού ιστού για το τμήμα μέχρι τον Γιόφυρο.
2. Ενίσχυση της απασχόλησης
3. Προσφορά δυνατοτήτων για ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων
4. Ενέργειες κατάρτισης για την υποστήριξη της επαγγελματικής απορρόφησης του ανθρώπινου δυναμικού
5. Αναβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος και του αστικού εξοπλισμού της περιοχής
6. Διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης με την αποκατάσταση του κελύφους συγκεκριμένων κτιριακών ενοτήτων (πχ ΔΕΗ)
7. Βελτίωση και ανάπτυξη του κοινωνικού εξοπλισμού και της κοινωνικής συνοχής
8. Ανάπτυξη υποδομών
9. Προώθηση καινοτομίας
10. Προώθηση δραστηριοτήτων σχετικών με την προστασία του περιβάλλοντος

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων προτείνεται η προώθηση ολοκληρωμένου προγράμματος παρέμβασης που έχει ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση και περιλαμβάνει ενέργειες τόσο αναδιοργάνωσης και αναβάθμισης του περιβάλλοντος όσο και οικονομικο-κοινωνικής ανασυγκρότησης της περιοχής.

Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται τα παρακάτω:

• Στο παραλιακό μέτωπο της Αγίας Τριάδας, προτείνεται η δημιουργία δικτύου πολιτιστικών δραστηριοτήτων με κεντρικό πυρήνα τον χώρο της πρώην λαχαναγοράς και βασικούς πόλους ενδιαφέροντος το προτεινόμενο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που θα εγκατασταθεί στο κτιριακό συγκρότημα της πρώην Ηλεκτρικής, το υπό ανέγερση Μουσείο Βυζαντινής Αγιογραφίας στο κτιριακό συγκρότημα του πρώην καπνοκοπτηρίου, το υπάρχον Ιστορικό Μουσείο στα ανατολικά της περιοχής και ο προτεινόμενος χώρος δραστηριοτήτων ενημέρωσης, απασχόλησης και πολιτισμού στον χώρο της πρώην λαχαναγοράς. Με την υλοποίηση του προγράμματος, η αποβιομηχανοποιημένη εντός των τειχών ζώνη μετατρέπεται σε δίκτυο πολιτιστικών δραστηριοτήτων με παράλληλη διατήρηση της ιστορικής μνήμης της περιοχής.

  Εκτός από την δημιουργία νέων κοινωνικο-οικονομικών δομών στην εν λόγω περιοχή, ιδιαίτερη είναι η σημασία που αποκτά η δημιουργία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και των συνοδευτικών δραστηριοτήτων του (κέντρο περιβαλλοντικής κατάρτισης). Η αξιοποίηση του υπάρχοντος κτιριακού κελύφους για την στέγασή του θα αναβαθμίσει οπτικά την περιοχή, ενώ οι ροές ανθρώπων που θα δημιουργηθούν εξαιτίας του δικτύου δραστηριοτήτων που δημιουργείται (μεταξύ του συγκεκριμένου μουσείου, των άλλων δυο μουσείων και των δραστηριοτήτων που θα εγκατασταθούν στην παλιά λαχαναγορά) θα αναζωογονήσουν την ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, η λειτουργία του κέντρου περιβαλλοντικής κατάρτισης θα συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης των κατοίκων της περιοχής μελέτης.

• Στην περιοχή των Καμινίων προτείνονται πολεοδομικές παρεμβάσεις αναδιοργάνωσης του δικτύου κοινοχρήστων χώρων και εξυγίανσης του αστικού ιστού. Η ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων και χώρων κυκλοφορίας πεζών δημιουργούν προβλήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης που έχουν αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της περιοχής. Οι παρεμβάσεις αυτές στοχεύουν στην εξασφάλιση λειτουργικής σύνδεσης μεταξύ των κεντρικών χώρων της περιοχής, στην αύξηση του χώρου των πεζών και την ουσιαστική και επαρκή σύνδεση του αστικού ιστού με το παραλιακό μέτωπο. Η σύνδεση αυτή θα πρέπει να μελετηθεί και υλοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακάμπτεται επαρκώς το πρόβλημα που προβλέπεται να δημιουργήσει η κατασκευή του νέου παραλιακού άξονα αλλά και να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι χώροι αναψυχής για τον οικισμό.
• Για το σύνολο περιοχή μελέτης προτείνεται η ενίσχυση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής και ιδιαίτερα η ενίσχυση και ο εκσυγχρονισμός των πολύ μικρών επιχειρήσεων της περιοχής και η εφαρμογή ενεργειών κατάρτισης για την βελτίωση των ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού. Οι υπάρχουσες επιχειρήσεις έχουν ανάγκη στήριξης και ενίσχυσης αφού αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω του παρωχημένου εξοπλισμού τους αλλά και των πολεοδομικών προβλημάτων και της γενικής υποβάθμισης της περιοχής. Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό ποσοστό ανεργίας και το γεγονός ότι πόλλοί από του ανέργους είναι σχετικά νέοι με μέτριο έως ικανοποιητικό επίπεδο κατάρτισης φαίνεται ότι υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό για την δημιουργία μικρών επιχειρήσεων.

  Για να έχουν ουσιαστικό όφελος οι παραπάνω ενέργειες για την περιοχή μελέτης απαιτείται η συνέργεια ειδικά επεξεργασμένων μέτρων προσαρμογής των υποκειμενικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής. Εν όψει της ανάγκης αυτής προτείνεται η ενίσχυση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής και ιδιαίτερα η ενίσχυση και ο εκσυγχρονισμός των πολύ μικρών επιχειρήσεων της περιοχής, ενέργειες κατάρτισης για την βελτίωση των ικανοτήτων του εργασιακού δυναμικού, νέες δομές υποστήριξης της οικογένειας, των εργαζομένων μητέρων και των κοινωνικά αποκλεισμένων και ιδιαίτερα των ηλικιωμένων που αποτελούν σημαντικό ποσοστό των κατοίκων εκτεταμένων τμημάτων του οικισμού.

Ιδιαίτερη μέριμνα έχει αποδοθεί στην προώθηση καινοτομικών ενεργειών καθώς και ενεργειών που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Θα πρέπει παράλληλα να τονισθεί ότι η δραστική αλλαγή των χρήσεων γης στην πρώην βιομηχανική περιοχή του παραλιακού μετώπου της Αγίας Τριάδας και η οργάνωση του χώρου με βάση δραστηριότητες κατάρτισης και πολιτισμού με παράλληλη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, αποτελεί σημαντική καινοτόμο ενέργεια που αναφέρεται στην προσέγγιση του ζητήματος.

 

 

Δείτε περισσότερα ...