(Στοιχεία Ιστορίας)

Μενέλαου Γ. Παρλαμά
Προέδρου «Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών»

Η περιοχή του Ηρακλείου υπήρξεν η κύρια εστία του Πολιτισμού του Αιγαίου. Τα ανάκτορα της Κνωσού, της Φαιστού και των Μαλίων βεβαιώνουν την ακμή της κατά την β' χιλιετηρίδα π.Χ., ενώ την εκπολιτιστική επιρροή της επί ολοκλήρου του Αιγαίου επιβεβαιώνει κατά την α' χιλιετηρίδα ο πιο αξιόπιστος μάρτυς, ο Θουκυδίδης: «Μίνως γαρ παλαίτατος ων ακοή ίσμεν ναυτικόν εκτήσατο και της Ελληνικής θαλάσσης επί πλείστον εκράτησε και των Κυκλάδων νήσων ήρξε τε και οικιστής των πλείστων εγένετο το τε ληστικόν καθήρει εκ της θαλάσσης...» (Ι, 4, 1-5).

Η διάπλωση του Κρητικού Πολιτισμού στα νησιά του Αιγαίου και στην Πελοπόννησο και η άνετη θαλάσσια συγκοινωνία σ'αυτό, ύστερα από την κατάλυση της πειρατείας από τον Μίνωα, είναι «δώρα» της Κρήτης και ειδικώτερα της περιοχής του Ηρακλείου. Βλαστός της, Μινωικής καταβολής, υπήρξε ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός κατά την β' χιλιετηρίδα, ενώ κατά την παράδοση, που αποκρυσταλλώνει ο Πλούταρχος, την αρετή της Σπάρτης της μεταφύτευσεν ο Λυκούργος από την Κρήτη κατά την α' χιλιετηρίδα. Οι νόμου εξ άλλου της Γόρτυνος είναι η αρτιώτερη μορφή δικαίου κατά την αρχαϊκή εποχή στον ελληνικό χώρο. Αλλά και η υπόθεση, σύμφωνα με την οποία η Ατλαντίς τοποθετείται στην Κνωσό, και αν ακόμη δεν είναι βάσιμη, υποσημαίνει θαυμάσια τον βαθμό της εκτίμησης των μελετητών προς την περιοχή του Ηρακλείου.

Την ελληνικότητα της Κνωσού -και όλης της Κρήτης- μαρτυρούν από την β' χιλιετηρίδα οι ενεπίγραφες πινακίδες Β', που είναι γραμμένες στην ελληνική γλώσσα, όπως αποκάλυψεν ο Βέντρις. Και η ελληνικότητα αυτή παρέμεινε παγία παρά τις δεινές περιπέτειες που πέρασεν έκτοτε η Κρήτη.